Σήμερα, οι αρχιτέκτονες ασχολούνται όλο και περισσότερο με την αλληλεπίδραση μεταξύ αρχιτεκτονικής και περιβάλλοντος, στοχεύοντας στη θερμική άνεση των εσωτερικών χώρων, χρησιμοποιώντας στρατηγικές σχεδιασμού για τον έλεγχο του φυσικού κλίματος.
Ως αποτέλεσμα, η διαδικασία σχεδιασμού περιλαμβάνει όλο και περισσότερες στρατηγικές που ονομάζονται παθητικά συστήματα, οι οποίοι είναι μηχανισμοί για τον φυσικό έλεγχο της θερμοκρασίας, για την επίτευξη αρμονίας μεταξύ του φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρου, όπως το τοπικό μικροκλίμα και τους φυσικούς πόρους του.
Αν και αυτές οι στρατηγικές μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με την τοποθεσία του έργου, υπάρχουν μερικές βασικές αρχές που πρέπει πάντα να ακολουθούνται για να διασφαλιστεί η επίτευξη παθητικών συστημάτων. Εκτός από τον απαραίτητο ρόλο του φυσικού αερισμού και του φωτισμού, τα παθητικά μέτρα περιλαμβάνουν επίσης τη χρήση κατάλληλων υλικών, που μπορούν να συμβάλουν στη θερμική μάζα, καθώς και συγκεκριμένα στοιχεία σχεδίασης, όπως το πράσινο του εσωτερικού χώρου και οι ανακλαστικές πισίνες.
Ο φυσικός αερισμός είναι μια από τις πιο κοινές παθητικές λύσεις σχεδιασμού και χρησιμοποιείται για τη μεταφορά φρέσκου αέρα στους εσωτερικούς χώρους χάρη στις διακυμάνσεις της πίεσης του αέρα. Σε διασταυρούμενο εξαερισμό, για παράδειγμα, τοποθετώντας τα ανοίγματα σε αντίθετες πλευρές του δωματίου, η διαφορά πίεσης προάγει τη ροή του αέρα, όπως συμβαίνει με το Lee House, σχεδιασμένο από τους Marcio Kogan και Eduardo Glycerio, στο οποίο οι μεγάλες συρόμενες πόρτες μειώνουν τη θερμοκρασία στο κύριο καθιστικό ή το FVB House με τα κόκκινα ξύλινα πλέγματα, επιτρέποντας στον αέρα να κυκλοφορεί σε όλη την κατοικία.
Ακόμη μπορεί κανείς να επωφεληθεί από το φαινόμενο κατά το οποίο ο θερμότερος και πυκνότερος αέρας ανεβαίνει προς τα πάνω και ο ψυχρός αέρας κατεβαίνει. Σε αυτήν την περίπτωση, μεγάλο ύψος οροφής χρησιμοποιείται για να ευνοήσει αυτήν την ανταλλαγή αέρα, όπως φαίνεται στο Sloth's House στο Guarujá, Σάο Πάολο, το οποίο διαθέτει επίσης συνδυασμό εξαιρετικού φωτισμού, διασταυρούμενου εξαερισμού και δεν απαιτεί κλιματισμό.
Επιπλέον, η χρήση εσωτερικών αυλών είναι μια πολύ παλιά στρατηγική σχεδιασμού που συμβάλλει στην παθητική ψύξη κτιρίων, όπως το Infiltrated Patio House, χτισμένο στο ζεστό κλίμα της Mérida, του Μεξικού, ή το House of Silence και το House Among Trees, και τα δύο στον Ισημερινό, το ένα με μια μερικώς σκεπαστή αυλή με μικρή βλάστηση, το άλλο με μια πλήρως ανοιχτή αυλή με μεγάλα φυτά.
Όσον αφορά τον φυσικό φωτισμό, είναι σημαντικό να δίνεται προσοχή στη σκίαση. Ένα καλά σχεδιασμένο κτίριο πρέπει να ελέγχει το ηλιακό κέρδος στις πιο ζεστές εποχές χωρίς να το εμποδίζει κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή να παρεμποδίζει την είσοδο του φυσικού φωτός της ημέρας. Για το σκοπό αυτό, πολλά στοιχεία σχεδίασης μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όπως στο Boipeba House, κατασκευασμένο από ξύλινες πλάκες, ή στο Soul Garden House, με μεταλλικά διάτρητα πάνελ.
Τα δομικά υλικά είναι επίσης θεμελιώδη όταν πρόκειται για θερμική άνεση μέσω παθητικών στρατηγικών. Για κτίρια που βρίσκονται σε πολύ ζεστά κλίματα, ορισμένα υλικά μπορούν να βοηθήσουν στην «διαπνοή» του σπιτιού και επίσης χρησιμεύουν ως θερμικό φράγμα που αποτρέπει τα ηλιακά κέρδη. Όσον αφορά τα κτίρια σε ψυχρότερα κλίματα, μπορούν να αυξήσουν τη θερμική αδράνεια διατηρώντας τη θερμότητα και απελευθερώνοντάς την κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ορισμένα υλικά που έχουν υψηλή θερμοχωρητικότητα είναι το σκυρόδεμα, το τούβλο, ο συμπαγής πηλός και η πέτρα, που βρίσκονται σε διάφορα έργα, όπως το Half Buried House, το οποίο χρησιμοποιεί το έδαφος για να δημιουργήσει την κατάλληλη θερμική αδράνεια για το τοπικό κλίμα και το Family House στη La Pereda , και τα δύο στην Ισπανία.
Το νερό είναι μια από τις παλαιότερες και πιο αποτελεσματικές μεθόδους παθητικής ψύξης ενός κτηρίου, ειδικά σε ξηρά κλίματα. Μέσω της εξάτμισης νερού απομακρύνεται η θερμότητα από το περιβάλλον. Ένα παράδειγμα αυτού είναι το Nivaldo Borges Residence, από τον Lelé, ένα εμβληματικό έργο της βραζιλιάνικης αρχιτεκτονικής, όπου κήποι και μια εντυπωσιακή πισίνα διαπερνούν το ιδιωτικό σαλόνι και την αίθουσα μελέτης. Ένα πιο σύγχρονο παράδειγμα είναι το Bacopari House, από την UNA Arquitetos, στο Σάο Πάολο.
Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπουμε τον αντίκτυπο της βλάστησης, τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους, καθώς παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας και στην επίτευξη ενός μικροκλίματος, που παρέχει καλύτερες συνθήκες θερμικής άνεσης. Μεταξύ πολλών παραδειγμάτων που χρησιμοποιούν τη βλάστηση ως στρατηγική σχεδιασμού είναι το MM Tropical House, το οποίο, όπως υποδηλώνει το όνομα, βρίσκεται σε ένα τροπικό περιβάλλον στη Νοτιοανατολική Ασία και ως εκ τούτου χρησιμοποιεί τη βλάστηση ως εργαλείο για την ελαχιστοποίηση του ηλιακού κέρδους.
Ορισμένα έργα διαθέτουν επίσης βλάστηση στο δώμα, που παρέχει μεγαλύτερη θερμική άνεση μέσα στο κτίριο, μειώνοντας έτσι την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση ή ψύξη των περιβαλλόντων. Το LLP House, στην Ισπανία, διαθέτει όχι μόνο ένα roof garden, αλλά και ένα συμπαγές χτιστό περιβάλλον, ηλιακή δέσμευση και προστασία, θερμική αντίσταση και διασταυρούμενο αερισμό.
Η αναζήτηση ενός κτηρίου με υψηλά επίπεδα θερμικής άνεσης μέσω του παθητικού σχεδιασμού απαιτεί αρχιτεκτονική δημιουργικότητα και ευφυΐα και συχνά την εύρεση νέων τρόπων για την εφαρμογή διαφορετικών υλικών.
Πηγή άρθρου & εικόνων: