Ο θρησκευτικός τουρισμός πρόκειται για τη παλαιότερη και επικρατέστερη μορφή μετακίνησης στην ιστορία της ανθρωπότητας, καθώς τα μέλη όλων των κοινωνιών επιζητούσαν την σύνδεση με το θείο και δεν δίσταζαν να ταξιδέψουν ώστε να επισκεφθούν τους τόπους πίστης τους.
Σύμφωνα με το υπουργείο Τουρισμού της Ελλάδος ως «Θρησκευτικός και Προσκυνηματικός τουρισμός», ορίζεται το σύνολο εκείνο των τουριστικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη διενέργεια ταξιδιού μεμονωμένων ατόμων ή οργανωμένων ομάδων σε τόπους, χώρους και μνημεία θρησκευτικής σημασίας για λόγους θρησκευτικού, πολιτιστικού, εκπαιδευτικού και ενημερωτικού ενδιαφέροντος και υπάγεται στην κατηγορία του εναλλακτικού τουρισμού.
Τι συμβαίνει όμως με το θρησκευτικό τουρισμό στην Ελλάδα;
Ποιοι προορισμοί γνωρίζουν άνθιση κυρίως λόγω των πιστών που έρχονται να επισκεφτούν τα θρησκευτικά μνημεία της χώρας μας;
Η θρησκεία ως πολιτισμικό φαινόμενο συνδέεται άμεσα με τον τουρισμό και συνιστά ειδικό τουριστικό απόθεμα που βασίζεται σε διακριτό πολιτιστικό υπόβαθρο και παραδόσεις. Έλληνες και ξένοι επισκέπτες συγκλονίζονται από τους μεγαλοπρεπείς βυζαντινούς ναούς, τα αμέτρητα ξωκλήσια, μοναστήρια και μετόχια, ιερά προσκυνήματα και θρησκευτικά κέντρα που προκαλούν δέος και κοσμούν την Ελλάδα. Η σύνδεση με την κουλτούρα του τόπου και την τέχνη της εποχής είναι ακόμα ένας σημαντικός λόγος που παρακινεί τους τουρίστες να επισκεφθούν τα ιερά αυτά αξιοθέατα με σκοπό να γνωρίσουν την ιστορία τους και να βιώσουν την κατάνυξη και την επαφή με το θείο.
Ο επισκέπτης κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με θρησκευτικούς ή αμιγώς τουριστικούς σκοπούς μπορεί να θαυμάσει κτίσματα και μνημεία λατρείας υψηλής αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας. Από το Άγιον Όρος και τα Μετέωρα μέχρι την Πάτμο και την Κρήτη, και από το Αιγαίο μέχρι το Ιόνιο, την Πελοπόννησο και την Κεντρική Ελλάδα, η χριστιανική πίστη εκφράστηκε και αποτυπώθηκε πολλαπλώς στο διάβα των αιώνων, φιλοτεχνώντας μοναστήρια, εκκλησίες και ξωκκλήσια μεγάλης θρησκευτικής κληρονομιάς.
Οι μονές της χώρας μας αποτελούν για όλον τον ορθόδοξο πληθυσμό σημαντικά προσκυνήματα- σταθμοί στα θρησκευτικά ταξίδια στην Ελλάδα. Ο χαρακτήρας τους ξεχωριστός, ατόφιος, προαιώνιος, κτισμένες σε πανέμορφες τοποθεσίες, συχνά πάνω σε αρχαίους ναούς και ιερά. Μοναστήρια-σύμβολα της προσπάθειας υπέρβασης του επίγειου. Κάποιες κρεμασμένες σε απόκρημνους βράχους πάνω από φαράγγια, άλλες με φρουριακή αρχιτεκτονική, που τις κάνει να θυμίζουν κάστρα, κοσμούν δικαίως τις περιοχές που εγκαθίστανται.
Ανάμεσα στα μείζονα θρησκευτικά κέντρα της Ελλάδας συγκαταλέγονται η μοναστική πολιτεία του Αγίου Όρους, τα εντυπωσιακά μοναστήρια των Μετεώρων, το Σπήλαιο της Αποκάλυψης και η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο, οι περιοχές όπου κήρυξε ο Απόστολος Παύλος, καθώς και τα προσκυνήματα στην Παναγία της Τήνου, στην Παναγία Σουμελά, στην Παναγία Εκατονταπυλιανή κ.ά.π.