Με στόχο να γίνει αντιληπτή η εικόνα της Σαντορίνης έξω από το στενό πεδίο με όρια την εντυπωσιακή θέα, το ρομαντικό ηλιοβασίλεμα, τις λευκές κατασκευές και τον τουρισμό, πρέπει να γίνει μία αναφορά στα κατασκευαστικά υλικά που χρησιμοποιούσαν και στις μεθόδους που ακολουθούσαν.
Ειδικότερα τα βασικά υλικά είναι:
α) μαυρόπετρα: εξαιρετικά σκληρή πέτρα και δύσκολη στην επεξεργασία, ακατέργαστoι ογκόλιθοι, χρησιμοποιούνταν για τοίχους αντιστήριξης και περιφράξεις,
β) δύο τύποι κοκκινόπετρας: στερεή, που συνήθως είχε χρήση στα ανοίγματα, ή σαν επένδυση ή σαν υλικό πλήρωσης λόγω της πορώδους μορφής της,
γ) κίσσιρης (ελαφρόπετρα): από το 1925 αντικατέστησε την πορώδη κοκκινόπετρα στις επενδύσεις και χρησιμοποιήθηκε και στις επίπεδες στέγες,
δ) ποζολάνη (άσπα, τέφρα): αυτό ήταν το σημαντικότερο υλικό κατασκευής λόγω της εύκολης διαδικασίας εξόρυξης του και για την εξαιρετικές υδραυλικές του ποιότητες. Σε ανάμιξη με ασβέστη, διαμορφώνει ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό κονίαμα. Λόγω αυτών των ιδιοτήτων, διευκόλυνε τη δημιουργία των σπηλαιοειδών κατασκευών.
Ο τρόπος κατασκευής των θόλων στη Σαντορίνη αναδεικνύει ιδιομορφίες που κατά καιρούς έχουν μελετηθεί από διάφορες ομάδες. Η περισσότερο αντιπροσωπευτική ανάλυση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι με σκοπό να κατασκευαστεί ένας θόλος, το ξύλινο πλαίσιο στηριζόταν σε ξύλινες δοκούς, το τελείωμα των οποίων βασιζόταν σε εγκοπές στο ημικυκλικό τελείωμα των στενών πλευρών.
Οι τοίχοι αντιστήριξης έχουν πάχος 30-65 εκατοστά, ενώ οι τοίχοι πλήρωσης 20-25 εκατοστά. Όλοι όμως είναι καλυμμένοι με ένα μίγμα από ποζολάνη και νερό, όπου σε μερικές περιπτώσεις οπλίζεται με κομμάτια κόκκινης πέτρας μέσα στο μίγμα. Σε παλαιότερες κατασκευές, πριν το τέλος του 19ου αιώνα, εμφανίζονται όλοι οι τύποι ποιοτήτων επιφανειών. Αντίθετα με την άποψη ότι τα Κυκλαδίτικα σπίτια είναι λευκά, χρησιμοποιούνταν ανοιχτόχρωμες αποχρώσεις όπως κόκκινο, ώχρα και άλλα. Πάντα υπήρχε έντονη έλλειψη ξυλείας στη Σαντορίνη και οι θόλοι άρχισαν να εκλίπουν σαν τελευταία προσπάθεια εξοικονόμισης του υλικού. Σύμφωνα με μαρτυρίες ταξιδιωτών, ξυλεία μεταφερόταν από την Κρήτη, ενώ κατεργασμένος σίδηρος υπήρχε μόνο στις κατοικίες των εύπορων οικογενειών. Η διακόσμηση των ξύλινων κατασκευών έχει συνήθως Νεοκλασικά μοτίβα, ενώ οι αυλές, οι δρόμοι και οι ταράτσες κατά κανόνα στρώνονται με μαυρόπετρα.