Οι συνεχώς αυξανόμενες συνέπειες αυτής της ενεργειακής σπατάλης έχει οδηγήσει σε προσπάθειες μείωσης της και μετριασμού της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος. Στην κατεύθυνση αυτή κινείται και η σύγχρονη τάση κατασκευής κατοικιών με μικρό έως μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα. Στην προσπάθεια διάδοσης αυτών των τάσεων αρκετοί φορείς δημιουργούν πρότυπα και κανονισμούς πιστοποίησης για κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Μέσω των προτύπων κια πιστοποιήσεων φιλοδοξούν να προωθήσoυν την διάδοση υπέυθυνων ενεργειακών πρακτικών στην σύγχρονη κατοικία.
Τα τρία πιο διαδεδομένα πρότυπα είναι τα LEED από τις ΗΠΑ, το BREEAM από το Ηνωμένο Βασίλειο, και το Γερμανικό DGNB που είναι το επικρατέστερο στην ΕΕ. Παράλληλα υπάρχουν και άλλα πρότυπα με παρεμφερή λειτουργία όπως το Γαλλικό HQE, το ιαπωνικό CASBEE, το ελβετικό MINERGIE και το πρόγραμμα EDGE της παγκόσμιας τράπεζας που απευθύνεται σε αναδυόμενες αγορές.
Το πιο διαδεδομένο πρότυπο παγκοσμίως είναι το LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). Έχει αναπτυχθεί από το αμερικάνικο U.S. Green Building Council (USGBC), ένα μη κυβερνητικό οργανισμό που προωθεί την βιωσιμότητα/αειφορία στην δόμηση. Το LEED αποτελεί ένα περιεκτικό σύστημα αλληλοσυνδεδεμένων προτύπων που καλύπτουν όλο το φάσμα από τον σχεδιασμό και την κατασκευή ενός κτιρίου έως την λειτουργία και τη συντήρηση του. Μέχρι σήμερα πάνω από 90.000 κτίρια όλων των χρήσεων σε 165 χώρες έχουν πιστοποιηθεί. Για την πιστοποίηση χρησιμοποιείται ένα σύστημα 100 πόντων με ελάχιστο απαιτούμενο τους 40 πόντους. Κάθε πόντος ορίζεται με βάση την περιβαλλοντική επίδραση του κριτηρίου, αλλά και την επίδραση στην ανθρώπινη υγεία και άνεση.
Το σύστημα BREEAM είναι το μακροβιότερο σύστημα αξιολόγησης και πιστοποίησης βιώσιμων/αειφόρων κτιρίων με εφαρμογές σε πάνω από 80 χώρες. Έχει αναπτυχθεί από το βρετανικό Building Research Establishment (BRE), έναν πρώην κρατικό οργανισμό, που πλέον λειτουργεί ως μη κερδοσκοπικό διεθνές ερευνητικό και εκπαιδευτικό κέντρο. Θεμέλιο του συστήματος είναι ο κώδικας βιώσιμου δομημένου περιβάλλοντος (Code for Sustainable Built Environment) Περιλαμβάνει στρατηγικές αρχές και απαιτήσεις που ορίζουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στο σχεδιασμό, κατασκευή, διαχείριση, αξιολόγηση και πιστοποίηση των περιβαλλοντικών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων του κύκλου ζωής της κατασκευής. Υπάρχουν κατευθυντήριες και πιστοποιήσεις τόσο για νέες κατασκευές όσο και για ανακαινίσεις, συντηρήσεις και κτίρια σε λειτουργία. Παράλληλα έχει αναπτύξει και πρότυπα για ανάπτυξη σε επίπεδο αστικών περιοχών/κοινοτήτων αλλά και δημόσια έργα υποδομής. Οι αξιολογήσεις πραγματοποιούνται από αμερόληπτους πιστοποιημένους αξιολογητές, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί μέσω του BRE. Αρκετές χώρες στην Ευρώπη έχουν δημιουργήσεις φορείς σε εθνικό επίπεδο για την προσαρμογή του προτύπου στις κατά τόπους ιδιαιτερότητες, διατηρόντας τις βασικές αρχές και κατευθύνσεις.
Το σύστημα DGNB έχει αναπτυχθεί από τον ομώνυμο γερμανικό οργανισμό (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen e.V.). Αν και νεότερος οργανισμός και πρότυπο, έχει επικρατήσει στην ηπειρωτική Ευρώπη και εφαρμόζεται σε πάνω από 30 χώρες παγκοσμίως. Το σύστημα αξιολογεί κτίρια και αστικές ενότητες με βάση 50 κριτήρια σε 5 ομάδες στις οποίες συμπεριλαμβάνονται, πέρα από τα περιβαλλοντικα και τεχνικά κριτήρια, οι κοινωνικές και πολιτιστικές επιδράσεις. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται με ορίζοντα κύκλου ζωής του κτιρίου, επικεντρωμένη στην ποιότητα ζωής των χρηστών και στην εθελοντική υπέρβαση των εδραιωμένων πλαισίων σχεδίασης και κατασκευής.
Στην Ελλάδα οι παραπάνω οργανισμοί συνεργάζονται με το Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Ελλάδας (SBC Greece). Πρόκειται για το επίσημο μέλος του World Green Building Council, μέλη του οποίου είναι και το USGBC και το DGNB. Δεν υπάρχει μεγάλη διάδοση και ενημέρωση του κοινού για την ύπαρξη και τις δυνατότητες των προτύπων, όμως η κατάσταση και στη χώρα μας αρχίζει να αλλάζει, με την βιώσιμη δόμηση να μπαίνει όλο και περισσότερο στο σχεδιασμό νέων κτιρίων. Υπάρχουν ήδη κτίρια που έχουν κατασκευαστεί ή ανακαινιστεί με βάσει τα πρότυπα και αρκετά έχουν πιστοποιηθεί. Είναι θέμα χρόνου πλέον να κατανοηθούν ευρύτερα τα οφέλη αυτών των μεθόδων και να επιδιωχθεί η προσαρμογή των σχεδιασμών στα πρότυπα.